Bawaria to kraj związkowy w południowo-wschodniej części Niemiec, graniczący z Austrią, Czechami i Szwajcarią. Jest to największy kraj związkowy w Niemczech pod względem powierzchni i drugi pod względem liczby ludności. Stolicą Bawarii jest Monachium.
Bawaria słynie z pięknych krajobrazów - znajdują się tam m.in. Alpy Bawarskie, malownicze doliny i jeziora oraz gęste lasy. Bawaria jest także znanym regionem turystycznym - turystów przyciągają między innymi klasztory i zamki, takie jak zamek Neuschwanstein, który jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli Bawarii. Innymi znanymi zamkami są zamek Linderhof, zamek Herrenchiemsee oraz zamek Hohenschwangau. W Bawarii znajdują się też liczne miasta z piękną architekturą i bogatą historią, takie jak Norymberga, Augsburg, Bamberg czy Ratysbona.
Bawaria to także znany region piwowarski - słynne piwa bawarskie to m.in. pilsner, helles, dunkel oraz weizenbier. W Bawarii odbywają się liczne festiwale piwne, największym i najbardziej znanym z nich jest Oktoberfest, które przyciąga corocznie miliony turystów z całego świata.
Tradycja piwowarska w Bawarii
Jedna z najstarszych i najbardziej cenionych w Europie. Bawaria słynie z wysokiej jakości piw warzonych zgodnie z Bawarskim Prawem Czystości (Reinheitsgebot) z 1516 roku, które określało, że piwo może zawierać jedynie wodę, słód jęczmienny i chmiel (drożdże dodano do listy później, gdy zrozumiano ich rolę w fermentacji).
Najstarsze browary Bawarii
Bawaria ma jedne z najstarszych browarów na świecie, w tym:
- Weihenstephan (1040) – uznawany za najstarszy działający browar na świecie.
- Weltenburg (1050) – klasztorny browar nad Dunajem.
- Augustiner Bräu (1328) – najstarszy monachijski browar.
- Paulaner, Spaten, Löwenbräu, Hacker-Pschorr, Hofbräuhaus – wielkie marki monachijskie.
Tradycja piwowarska w Bawarii to coś więcej niż produkcja piwa - to element kultury i tożsamości regionu.
Bawarska odrębność
Bawaria ma stosunkowo dużą autonomię w ramach Republiki Federalnej Niemiec, ale nie jest to autonomia porównywalna np. z hiszpańskimi Krajami Basków czy Katalonią. Niemcy to federacja, w której każdy kraj związkowy ma własne kompetencje, jednak Bawaria wyróżnia się kilkoma aspektami:
Własna konstytucja i państwowość historyczna
Bawaria jest jedynym niemieckim landem, który formalnie określa się jako „wolne państwo” (Freistaat Bayern), choć w praktyce nie daje to żadnych dodatkowych uprawnień. Jej konstytucja z 1946 roku funkcjonuje w ramach niemieckiej ustawy zasadniczej.
Własna policja i edukacja
Podobnie jak inne kraje związkowe, Bawaria ma pełną kontrolę nad swoją policją i systemem edukacyjnym. W praktyce oznacza to inne podręczniki, programy nauczania oraz bardziej konserwatywne podejście do szkolnictwa niż w niektórych innych landach.
Odrębny system sądowniczy i finansowy
Bawaria ma własny sąd konstytucyjny (Bayerischer Verfassungsgerichtshof) oraz znaczną kontrolę nad budżetem, choć podlega federalnym zasadom podatkowym i systemowi wyrównawczemu (Länderfinanzausgleich), przez co część jej dochodów trafia do biedniejszych landów.
Bawaria kultywuje własne tradycje, a dialekt bawarski różni się znacznie od standardowego niemieckiego. W społeczeństwie bawarskim istnieje silne poczucie odrębności historycznej - Bawaria była osobnym królestwem do 1918 roku.
Czy Bawaria mogłaby się odłączyć od Niemiec? Teoretycznie nie – niemiecka ustawa zasadnicza nie przewiduje prawa do secesji. Jednak istnieją w Bawarii ruchy autonomistyczne, jak np. Bayernpartei, choć mają niewielkie poparcie.
Wittelsbachowie
Wittelsbachowie to jedna z najstarszych i najważniejszych dynastii w historii Niemiec i Europy. Władali Bawarią przez ponad 700 lat i mieli swoje gałęzie rządzące w Palatynacie Reńskim, a nawet w Szwecji i Grecji.
Ród wywodzi się od Ottona I, który w 1180 r. został księciem Bawarii, po tym jak Hohenstaufowie odebrali ten tytuł Henrykowi Lwu. Ich nazwa pochodzi od zamku Wittelsbach w Bawarii.
W 1253 r. Wittelsbachowie podzielili się na bawarską i palatyńską linię. Linia bawarska rządziła księstwem Bawarii i była podzielona na kilka odgałęzień. Linia palatyńska otrzymała Palatynat Reński i miała ważną rolę w Rzeszy jako elektorzy.
Cesarz Ludwik IV Bawarski był pierwszym Wittelsbachem na tronie Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Toczył spory z papieżem i mocno umocnił pozycję Wittelsbachów w Europie.
Wittelsbachowie na tronach europejskich
- Czechy i Węgry - Na krótko rządzili Czechami i Węgrami w XIV wieku (Rudolf I i Otto III).
- Szwecja - W XVII wieku Karol X Gustaw (z palatyńskiej linii Wittelsbachów) został królem Szwecji. Jego potomkowie rządzili aż do XVIII wieku.
- Grecja - Otto I Wittelsbach (syn Ludwika I Bawarskiego) został w 1832 roku pierwszym królem niepodległej Grecji.
Ostatnim królem był Ludwik III, obalony w 1918 r. podczas rewolucji w Niemczech. Po upadku monarchii Wittelsbachowie zachowali wpływy w Bawarii. Ród istnieje do dziś a obecnym głową rodziny jest Franciszek Wittelsbach
